10. rocznica śmierci laureata Złotego Niedźwiedzia – Manoela de Oliveiry – retrospektywa na ARTE.tv
Pierwszy niemiecki film z powojennych ruin, poetycka wyprawa przez Tadżykistan widziana oczami rosyjskiego reżysera, satyra o patriarchalnym dziadku walczącym z emancypacją kobiet w Albanii oraz brutalna opowieść o włoskim półświatku przestępczym lat 70. Tak prezentuje się kwietniowa odsłona cyklu ArteKino Classics na platformie ARTE.tv. Teraz polscy widzowie mogą bezpłatnie oglądać cztery zrekonstruowane cyfrowo perły europejskiej kinematografii, których na darmo szukać w regularnej dystrybucji. Filmy stanowiące nie tylko dokument swoich czasów, ale również przegląd różnorodnych tradycji filmowych kontynentu są dostępne z polskimi napisami do 6 lipca.
W kwietniu rusza cykl ArteKino Classics, w ramach którego możemy wyruszyć w wędrówkę przez różnorodne oblicza europejskiej kinematografii. Prezentowane obrazy powstały w latach 1946-1972 i stanowią świadectwo przełomowych momentów historycznych oraz przemian społecznych zachodzących na naszym kontynencie. Każda z produkcji otwiera przed publicznością inny, fascynujący świat – od zrujnowanego Berlina, przez górzyste krajobrazy Tadżykistanu i zamkniętą komunistyczną Albanię, po mroczne zaułki Mediolanu lat 70. To również szansa na poznanie filmów, które choć istotne dla kultury swoich krajów, rzadko trafiają do regularnej dystrybucji w Polsce.
Wszystkie filmy zostały starannie wyselekcjonowane przez redakcję ARTE we współpracy ze Stowarzyszeniem Europejskich Kinotek. Dzięki cyfrowej renowacji można je dziś oglądać w znakomitej jakości, z napisami w sześciu europejskich językach. Cykl ArteKino Classics to część szerszej inicjatywy ArteKino, która od 2016 roku wspiera także współczesnych twórców poprzez festiwale i przeglądy, budując tym samym dialog między filmowym dziedzictwem, a nowym kinem.
„Mordercy są wśród nas”
Pionierskie dzieło niemieckiego kina powojennego z 1946 roku. Wolfgang Staudte nakręcił swój film wśród prawdziwych ruin Berlina, tworząc surową, realistyczną opowieść o moralnym rozliczeniu z nazizmem. Główny bohater, były lekarz wojskowy (Wilhelm Borchert), traumatycznie doświadczony przez front wschodni, spotyka kobietę ocalałą z obozu koncentracyjnego (Hildegard Knef). Film pierwotnie miał nosić tytuł „Człowiek, którego zabiję” i kończyć się zabójstwem wojennego zbrodniarza, jednak władze sowieckie nakazały zmianę zakończenia, obawiając się zachęcania do samosądów. Produkcję obejrzało w kinach blisko 6,5 miliona widzów, a bułgarski reżyser Angel Wagenstein określił film Staudtego jako „pierwszy, który przywrócił wiarę w zdolność narodu do autorefleksji i przyznania się do własnej winy”.
„The Little Brother”
Rosyjski reżyser Bakhtiar Khudojnazarov zabiera widzów w malowniczą podróż przez Tadżykistan. Siedemnastoletni Farukh wyrusza w drogę ze swoim młodszym bratem Azamatem, którego zamierza zostawić pod opieką ojca. Ta wspólna wędrówka staje się okazją do poznania piękna tadżyckiej ziemi i jej tradycji w okresie transformacji po rozpadzie Związku Radzieckiego. Film łączy dokumentalny realizm z poetycką wrażliwością, zapowiadając styl Khudojnazarova, który później przyniósł mu Srebrnego Lwa na 50. Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Wenecji za film „Parzyste i nieparzyste”.
„Kapedani”
Pełna humoru opowieść z 1972 roku, powstała w czasach, gdy Albania pod rządami Envera Hodży była jednym z najbardziej odciętych od świata krajów Europy. Film nakręcono w okresie tzw. rewolucjonizacji, która w 1967 roku doprowadziła do zakazu wyznawania religii i zwalczania albańskiego prawa zwyczajowego (Kanunu). Główny bohater, zasłużony weteran wojenny (Albert Verria), nie może pogodzić się z rosnącą rolą kobiet w społeczeństwie. Zdjęcia do tej czarno-białej komedii realizowano w malowniczych nadmorskich miejscowościach Dhermi i Qeparo, a film duetu Muharrem Fejzo i Fehmi Hoshafi do dziś uznawany jest za jedną z najbardziej lubianych komedii w historii albańskiej kinematografii.
„Milano Calibro 9”
W swoim filmie z 1972 roku Fernando di Leo wprowadza widzów w mroczny świat włoskiej mafii lat 70. Obraz jest pierwszą częścią słynnej „Trylogii Milieu”, kontynuowanej przez „La mala ordina” (1972) i „Il Boss” (1973). Gangster Ugo Piazza (Gastone Moschin) wychodzi z więzienia i natychmiast zostaje oskarżony przez dawnych wspólników o kradzież 300 tysięcy dolarów. Film reprezentuje gatunek poliziotteschi – włoską odpowiedź na amerykańskie kino noir. Di Leo inspirował się twórczością pisarza Giorgio Scerbanenco, a elektryzującą ścieżkę dźwiękową skomponował Luis Enriquez Bacalov we współpracy z progresywną grupą rockową Osanna. Po niemal 50 latach od premiery, w 2020 roku powstał bezpośredni sequel filmu zatytułowany „Calibro 9”.
foto, źródło. ARTE.tv
