Fascynujący nowy program „Networld” na kanale BBC Brit

Giganci technologiczni przedstawiają wizję świata, w którym internet jest źródłem nowych możliwości i pozytywnych zmian. Dzięki powszechnemu dostępowi do wiedzy wszyscy możemy być wolni i kwestionować starą, opartą na hierarchii władzę. Ale czy naprawdę jesteśmy wyzwoleni? A może wykorzystywani?

 

 

Historyk Niall Ferguson postanawia zgłębić temat, bada analogiczne procesy w świecie przyrody, które mogą pomóc nam lepiej zrozumieć dzisiejszy świat. Rozmawia z ekspertami, którzy badają fascynujące zjawiska: dlaczego ptaki i ludzie gromadzą się w podobnych grupach? Dlaczego niektóre idee rozprzestrzeniają się na cały świat, a inne giną w zapomnieniu? Dlaczego sieci społecznościowe zwiększają, a nie zmniejszają nierówności? I dlaczego kłamstwa rozprzestrzeniają się szerzej i szybciej niż prawda?

Feguson zagłębia się w historię, koncentrując się na największych społecznych przemianach, w tym tej która miała miejsce 500 lat temu, gdy niemiecki teolog Marcin Luter odważył się podważyć praktyki kościoła katolickiego. Jego manifest rozprzestrzenił się po całej Europie z zadziwiającą szybkością. Grupa reformatorów zwana Protestantami mogła z łatwością rozpowszechniać swoje pomysły dzięki rewolucyjnej nowej technologii – prasie drukarskiej. Poprzedni reformatorzy religijni w Europie byli paleni na stosie jako heretycy, a wraz z nimi ginęły ich idee. Myśl Lutra była zaś w stanie rozprzestrzeniać się z niespotykaną szybkością. Siła sieci społecznościowych w upowszechnianiu nowych pomysłów nie ograniczała się do Protestantyzmu. Za ich pomocą rozpowszechniały się także inne rewolucyjne idee, takie jak wolność i równość podczas XVIII-wiecznego Oświecenia, inspirując rewolucje we Francji i Ameryce. W następnych zaś latach wynalezienie kolei, telegrafów, telefonów i wreszcie Internetu przyspieszyło ten proces jeszcze bardziej. To dzięki sieciom społecznościowym nowe pomysły – nawet fake newsy – są przekazywane niemalże zaraźliwie. Właśnie dlatego mają kluczowe znaczenie dla rewolucji, co mogliśmy zaobserwować np. podczas Arabskiej Wiosny.

W programie eksperci rekonstruują klasyczne eksperymenty, takie jak m.in. hipoteza „sześciu stopni oddalenia”, które mówią nam, dlaczego nawet największe społeczności ostatecznie wydają się małe. Populacja Ziemi jest teraz bliżej niż kiedykolwiek wcześniej, ale czy naprawdę wystarczy pięć osób, aby skontaktować się z kimkolwiek na planecie? Czy naprawdę dzieli nas sześć uścisków dłoni od prezydenta?

Chociaż sieci społecznościowe zawsze nas otaczały, ludzie rzadko myślą o sobie w kategoriach przynależności do określonej grupy, mimo że zawsze się w jakiejś znajdują. Osoby, które spędzają razem czas lub są przyjaciółmi, najczęściej mają cechy wspólne lub wręcz przypominają się nawzajem – mogą wyznawać podobną religię, być tej samej płci lub posiadać podobne umiejętności lub zainteresowania.

Chociaż grupa, do której przynależymy ma na nas wielki wpływ, badanie ujawnia również znaczenie wolnej woli, ponieważ nawet najmniejsze pozytywne zmiany, jakich dokonujemy w naszym życiu, wpływają na dziesiątki i setki ludzi, którzy nas otaczają. Kiedy tracimy wagę, rzucamy palenie lub jesteśmy życzliwi wobec innych ludzi, wszystko to wpływa na nich i może wpływać na ich zachowanie wobec innych. Nawet otyłość jest zaraźliwa, jeśli bowiem twoi przyjaciele mają nadwagę, to sam masz 40% więcej szans, że też będziesz otyły.

Lubimy gromadzić się w grupach, które utwierdzają nas w naszych poglądach i uprzedzeniach. Mamy wtedy wrażenie, że większość otaczających nas ludzi podziela nasze spojrzenie na świat. Bardzo szybko nieuniknione jest, że znajdziemy się w sytuacji, w której jesteśmy całkowicie odizolowani i chronieni przed informacjami, które się z nami nie zgadzają.

Nauka ukazuje niepokojący obraz. Czy dzisiejszy zglobalizowany świat jest utopią, którą nam obiecano, czy jest spolaryzowanym i niestabilnym miejscem, w którym prawda jest odrzucana a demokracja zagrożona?

„Networld” – Premiera 28 czerwca o godz. 20:00 na kanale BBC Brit