Jan Nowicki i Márta Mészáros w cyklu ArteKino Classics

Bezpłatna platforma streamingowa ARTE.tv przygotowała trzy filmy z Janem Nowickim w cyklu ArteKino Classics. Polski aktor zagrał w trylogii wielokrotnie nagradzanej na międzynarodowych festiwalach filmowych Márty Mészáros, z którą był związany przez 30 lat. Obrazy pt. „Dziennik dla moich dzieci” (1982 r.), „Dziennik dla moich ukochanych” (1986 r.) oraz „Dziennik dla mojego ojca i matki” (1990 r.) składają się na fabularyzowaną autobiografię węgierskiej reżyserki i scenarzystki. Polscy widzowie mogą oglądać trylogię do końca sierpnia do pod linkiem: https://www.arte.tv/pl/videos/RC-022258/artekino-classics/.

 

W ramach cyklu ArteKino Classics dostępne będą 4 filmy Márty Mészáros, zdobywczyni nagród na Festiwalu w Cannes, Berlinale oraz na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w San Sebastian. W trylogii autobiograficznej jednej z czołowych węgierskich reżyserek wystąpił zmarły przed 4 miesiącami wybitny polski aktor Jan Nowicki, jej wieloletni partner, który zagrał ponad 200 ról teatralnych i filmowych. Przez 30 lat tworzył niezapomniane kreacje na deskach Starego Teatru w Krakowie, m.in. Artura w „Tangu” czy księcia Konstantego w „Nocy listopadowej”. Szerokiej publiczności jest znany z roli Wielkiego Szu w filmie Sylwestra Chęcińskiego pod tym samym tytułem.

„Dziennik dla moich dzieci” to pierwsza część autobiograficznej trylogii Márty Mészáros. Film w 1984 roku zdobył Nagrodę Główną Jury na Festiwalu Filmowym w Cannes. Trylogia przedstawia losy osieroconej dziewczynki, która dzielnie stawia czoła terrorowi sowieckiej represji, próbując jednocześnie znaleźć własny filmowy głos. Głowna bohaterka, osierocona Juli wraca do Budapesztu po dzieciństwie spędzonym w ZSRR, dokąd przed wojną uciekli z Węgier jej rodzice komuniści. Zajmuje się nią tam dawna przyjaciółka rodziców Magda, która pełni teraz ważne stanowiska w aparacie władzy. Ta historia dorastania w cieniu stalinowskiej dyktatury jest dostępna pod linkiem: https://www.arte.tv/pl/videos/107476-000-A/dziennik-dla-moich-dzieci/.

Druga część “Dzienników…” została nagrodzona Srebrnym Niedźwiedziem na Festiwalu Filmowym w Berlinie w 1987 r. i można ją zobaczyć pod linkiem: https://www.arte.tv/pl/videos/109304-000-A/dziennik-dla-moich-ukochanych/. Akcja filmu rozgrywa się na początku lat 50. XX wieku. 18-letnia Juli pracuje w fabryce włókienniczej, ale marzy, żeby zostać reżyserką. Dzięki wstawiennictwu Magdy, jej adopcyjnej matki, która jest funkcjonariuszką partyjną, wyjeżdża na studia filmowe do Moskwy.

Dalsze losy Juli można śledzić w ostatniej części trylogii węgierskiej reżyserki na stronie ARTE.tv: https://www.arte.tv/pl/videos/109303-000-A/dziennik-dla-mojego-ojca-i-matki/. W październiku 1956 r. dziewczyna próbuje opuścić Moskwę i wrócić do Budapesztu, gdzie jej wuj, Janos (Jan Nowicki), aktywnie uczestniczy w rewolcie przeciwko rosyjskiej okupacji. Udaje jej się dostać do ojczyzny, gdzie staje się uczestniczką wydarzeń politycznych. Jako młoda i zaangażowana idealistka podważa oficjalną wersję „kontrrewolucji” i stara się wszystko filmować. Życie Janosa jest zagrożone…

Marta Mészàros urodziła się w Budapeszcie w 1931 r. Wychowała się na emigracji w Związku Radzieckim, a na Węgry wróciła po śmierci ojca, rzeźbiarza Làszlo Mészàrosa, który padł ofiarą stalinowskich czystek w 1938 r. Ukończyła studia filmowe w Moskwie, a w latach 60. rozpoczęła tworzenie fascynującej serii portretów kobiet. Była pionierką kina feministycznego obok twórczyń takich jak Vera Chytilovà czy Agnès Varda. Jej filmy stanowią ważny wkład w sztukę filmową Europy Środkowo-Wschodniej. W 2021 roku w wieku 90 lat otrzymała Europejską Nagrodę Filmową za całokształt twórczości.