75. rocznica zakończenia II wojny światowej w TVP Historia

Koniec II wojny światowej oznaczał zakończenie najkrwawszego konfliktu w dziejach ludzkości. Nigdy wcześniej w wojnę nie było zaangażowanych tak wiele krajów i narodów. Doszło do zbrodni wojennych i ludobójstwa na niespotykaną wcześniej skalę; konflikt pochłonął 33 miliony istnień ludzkich, w zdecydowanej większości cywili. 8 maja 1945 roku, kiedy na zachodzie ludzie wiwatowali, na wschodzie radość z zakończenia wojny była tłumiona przez terror sowieckich oddziałów. W lutym 1945 roku w Jałcie przywódcy światowych mocarstw ustanowili w Europie nowy porządek, którego symbolami stały się mur berliński i żelazna kurtyna. Skutki podziału Europy wywołanego przez II wojnę światową nadal są widoczne w różnicach gospodarczych w poszczególnych państwach, ale także w pamięci o wydarzeniach sprzed 75 lat. Europejska pamięć i tożsamość może się w pełni i bez przeszkód kształtować dopiero teraz, kiedy społeczeństwa „zza żelaznej kurtyny” mogą mówić swobodnym głosem.

Piątek 8 maja

„Historia jest przede wszystkim pamięcią. Społeczeństwa trwają, bo pamiętają” – to motto debaty „Koniec wojny. 75 lat później”, którą na antenie TVP Historia zobaczymy o godz. 17.55. Gośćmi debaty w TVP Historia będą uczestnicy międzynarodowej konferencji naukowej “Brzemię zwycięstwa: II wojna światowa i jej skutki z perspektywy 75 lat od jej zakończenia”: Sławomir Dębski, dr Łukasz Adamski, prof. Jan Rydel, Alvydas Nikžentaitis, dr Łukasz Kamiński, prof. Andrzej Nowak. Debatę poprowadzą Piotr Legutko, redaktor naczelny TVP Historia i Robert Kostro, dyrektor Muzeum Historii Polski. Debatę zorganizowały: Muzeum Historii Polski, Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia, Europejska Sieć Pamięć i Solidarność oraz Muzeum II Wojny Światowej.
Zaproszeni do programu goście postarają się znaleźć odpowiedzi na pytania: czy można dziś mówić o jednolitej pamięci europejskiej? Czy uda się znaleźć wspólne ścieżki pamięci, tak, abyśmy razem mogli budować przyszłość?

O 15.25 w ramach serii dokumentalnej z 2013 roku pt. „Portrety wojenne ORP Orzeł – Jan Grudziński” w reż. Cezarego Ibera antena przypomni historię dowódcy ORP Orzeł i jego udanego planu ucieczki z Tallina, gdzie we wrześniu 1939 roku polski okręt wojenny został internowany. Film dedykowany jest młodej widowni. Komiksowe kadry, w których aktorzy wpisani są w rysowaną ręcznie scenografię, przybliżą losy bohaterów II wojny światowej.

Film dokumentalny Rafała Geremka z 2019 roku pt. „Niepokonany – powieść o generale Stanisławie Maczku”, który zobaczymy o 15.55, pokazuje wojenną drogę generała Stanisława Maczka od służby w armii austro-węgierskiej, poprzez walki z Ukraińcami i bolszewikami, udział w kampanii wrześniowej i obronie Francji w 1940 roku, aż do utworzenia 1. Dywizji Pancernej. W filmie pokazane są również powojenne losy generała, który zmuszony został do pozostania na emigracji.

O 17:20 TVP Historia pokaże opowieść z serii „Portrety Wojenne – Jan Zumbach”. Odcinek dedykowany jest Janowi Zumbachowi – dowódcy legendarnego Dywizjonu 303. Reżyserem tej unikatowego cyklu jest Cezary Iber.

W ramach cyklu „Polskie 100 lat – Polacy na emigracji 1945-1956” o godz. 20.00 widzowie poznają losy powojennej emigracji, która po zakończeniu II wojny światowej nie wróciła do znajdującej się pod sowiecką okupacją ojczyzny. Poznamy losy pozostających na obczyźnie Polaków, którzy na emigracji kultywowali polskie tradycje i walczyli o Niepodległą Polskę. Reżyserem cyklu jest Krzysztof Talczewski.

Spektakl „Wywiad z Ballmeyerem” w reżyserii Andrzeja Wajdy, który zostanie wyemitowany w ramach cyklu „Teatr Wojny”, jest pierwszym wyreżyserowanym przez tego reżysera przedstawieniem w Teatrze Telewizji. Sztukę na podstawie opowiadania Kazimierza Brandysa opartego na autentycznym wydarzeniu z okresu II wojny światowej zobaczymy o godz. 20.30.

O godz. 21.30 w programie „Jak było” Przemysław Babiarz będzie rozmawiał z Robertem Kostro, dyrektorem Muzeum Historii Polski i Zbigniewem Wawerem, historykiem specjalizującym się w dziejach polskich sił zbrojnych na zachodzie. Zaproszeni goście będą rozważać kwestie: o to kto był prawdziwym zwycięzcą tej wojny? Kto był przegranym? Czym dla Polski był 8 maja 1945 roku?

Sobota 9 maja

W sobotę o godz. 19.00 TVP Historia zaprezentuje premierę: film dokumentalny Leszka Wiśniewskiego „Jedyny taki wykrywacz uśpionego zabójcy”. W filmie przedstawiony jest portret por. Józefa Kosackiego, wynalazcy i konstruktora wykrywacza min, który uratował życie tysiącom żołnierzy. Jego wynalazek zastosowany po raz pierwszy w 1942 roku. Po modyfikacjach służył siłom zbrojnym na całym świecie aż do lat 90.