“Wodopój – afrykańska oaza” w BBC Earth

Wodopoje stanowią nieodzowny element afrykańskiego ekosystemu – to tętniące życiem oazy, w których słonie, lwy, lamparty i setki innych gatunków zwierząt spotykają się i konkurują o dostęp do wody. Niewiele jednak wiadomo o tym, w jaki sposób wodopoje utrzymują przy życiu tak wiele istot.

 

BBC Studios Natural History Unit we współpracy z rezerwatem przyrody Mwiba w Tanzanii zbudowało pierwszy na świecie sztuczny wodopój z wbudowanym systemem specjalistycznych ukrytych kamer, aby obserwować sekretne zachowania dzikich mieszkańców afrykańskiej sawanny.

W tej trzyczęściowej serii Chris Packham i Ella Al-Shamahi, przy pomocy zdalnie obsługiwanych kamer, po raz pierwszy podejmują próbę zbadania złożonej dynamiki wodopoju. Filmują trzy kluczowe okresy: środek pory suchej, najgorętszą porę roku i szczytowy moment pierwszych opadów, aby uzyskać wyjątkowy wgląd w życie niektórych spośród najbardziej emblematycznych przedstawicieli afrykańskiej fauny.

Podczas gdy guźce, żyrafy, małpy i wielkie koty walczą o dostęp do nowego źródła wody, Chris i Ella odkrywają rosnące znaczenie wody w Afryce, kiedy jej dzika przyroda staje w obliczu narastającego wpływu zmian klimatycznych.

„WODOPÓJ: AFRYKAŃSKA OAZA” PREMIERA: 13 GRUDNIA O GODZ. 11:00 NA KANALE BBC EARTH

Odcinek 1

W pierwszym odcinku, obserwujemy jak na otwartym obszarze sawanny powstaje pierwszy na świecie sztuczny wodopój umożliwiający zwierzętom dostęp ze wszystkich stron. Ekipa wykopała sto ton ziemi, a także ułożyła 8 kilometrów kabla światłowodowego i rur. Dzięki nim do wodopoju pompuje się sześćdziesiąt tysięcy litrów stałych wód gruntowych, które wypełniają dwie sadzawki
i dają spragnionym zwierzętom lepszy dostęp poprzez wydłużenie linii brzegowej zbiornika.

Kiedy rozpoczyna się pora sucha, sztuczny wodopój jest już udostępniony, a ukryte kamery rejestrują odwiedzających go gości. Badacze pragną dowiedzieć się, jakie zwierzęta go odwiedzą w miarę rosnącego zapotrzebowania na świeżą wodę. Czy będą się nią dzielić? Ile gatunków skorzysta z tego cennego nowego źródła wody? Już w ciągu pierwszej godziny tę nową oazę odkryją guźce i słonie, a niebawem cały szereg gatunków zostanie jej stałymi bywalcami. Ella odkrywa zaskakujący harmonogram odwiedzin wodopoju o różnych porach dnia, a Chris, przy pomocy najnowocześniejszych kamer termowizyjnych, pokazuje jak poszczególne gatunki walczą
o przetrwanie stosując termoregulację.

Z każdym dniem susza odciska na krajobrazie coraz silniejsze piętno, co wkrótce prowadzi do napięć między dwoma gatunkami najsilniej eksploatującymi wodopój: słoniami i bawołami afrykańskimi. Czy jest tam dość miejsca dla tych dwóch afrykańskich olbrzymów? Podczas gdy nad wodopojem zaczyna robić się coraz większy tłok, kamerzysta Bob Poole analizuje jego wpływ na otoczenie w szerszej skali, w tym na lokalną populację wielkich kotów. Drapieżniki nie potrzebują regularnie pić wody, ale uważa się, że w porze suchej wykorzystują wodopoje jako tereny łowieckie. Kiedy więc lampart i lew zacieśniają pętlę wokół wodopoju, przestaje on być bezpieczną oazą, a dzika społeczność jego stałych gości z każdą wizytą musi liczyć się z rosnącym zagrożeniem.

Odcinek 2

Zaczyna się najgorętsza pora roku, więc największy ruch wokół oazy panuje wraz z zapadnięciem zmroku, kiedy nocny chłód daje wytchnienie spragnionym zwierzętom. Przejście na nocną zmianę sprawia, że z mroku wyłania się również nowy drapieżnik – hieny. Są one jednak tak nieuchwytne, że trudno jest określić liczebność ich klanu. Przybycie hien drastycznie wpływa na inne drapieżniki występujące w okolicy – nie widać odtąd w pobliżu lwów ani lampartów. Aby dowiedzieć się więcej
o klanie „hien znad wodopoju”, Chris i kamerzysta Bob Poole wykorzystują zdalne kamery do obserwacji ich pobliskiej jamy. Ella zaś odkrywa, jak zwiększone opady zmieniły kształt oczka wodnego i jak, wraz ze wzrostem temperatury, zmienia się również zachowanie jego mieszkańców.

Bawoły afrykańskie, będące wcześniej częstymi gośćmi, nie pojawiają się wcale, za to słonie przychodzą coraz liczniej. Dla wielu roślinożerców wodopój staje się miejscem coraz bardziej niebezpiecznym, za to przybywają tam wciąż nowe gatunki ptaków. Wśród nowoprzybyłych są dławigady afrykańskie, które niewykluczone, że na własnych nogach przyniosły do wodopoju ikrę ryb, na które zamierzały polować. W ramach ambitnego eksperymentu Chris i jego zespół próbują policzyć nocą hieny, odkrywając, że liczba drapieżników przekracza ich najśmielsze oczekiwania.
A kiedy na horyzoncie zaczynają zbierać się deszczowe chmury, szykuje się kolejna wielka zmiana
w życiu bywalców wodopoju – co jednak będzie ona dla nich oznaczać?

Odcinek 3

Kiedy deszcze uderzają o taflę wody i po raz pierwszy od pół roku zaczyna rosnąć trawa, woda jest wszędzie, a losy dzikich mieszkańców okolicy ulegają kolejnej drastycznej przemianie. Obszar wodopoju zamienia się zupełnie przybierając postać bujnego pastwiska. Ta pora roku bywa trudniejsza dla drapieżników, ponieważ ich ofiary mogą migrować na dalsze odległości,
a temperatury nie są tak ekstremalne jak wcześniej. Za pomocą zdalnie sterowanych kamer Chris
i jego ekipa ujawniają, jak „hieny znad wodopoju” radzą sobie z tymi nowymi okolicznościami. Ella odkrywa kolejną wielką zmianę w harmonogramie odwiedzin – i nowych konkurentów, tłumnie wkraczających na obszar wodopoju – antylopy gnu. Ta wielka migracja przebiega zgodnie
z porządkiem opadów deszczu pchając liczące tysiące sztuk stada gnu w kierunku rezerwatu Mwiba.

Te pasące się zwierzęta przemieszczają się w wielkiej grupie, dlatego, niezależnie od miejsca przebywania wymagają dużej ilości pożywienia i wody. Czy wywrze to dodatkową presję na mieszkańców okolicy? Za stadami gnu ciągną drapieżniki z całego regionu, śledząc stado
w oczekiwaniu na dobrą okazję do łowów; te nowe drapieżniki mogą zagrozić obszarowi oazy i rzucić wyzwanie hienom na ich terytorium. Ponieważ deszcze nie ustają, zmienia się nie tylko krajobraz wokół wodopoju – w związku z obfitością pożywienia i wody, jest to dla wielu roślinożerców pora narodzin młodych. Jak zatem wzrost populacji wpłynie na okolice wodopoju? Pod koniec pory deszczowej Ella zagłębia się w zgromadzone dane, aby dowiedzieć się, w jaki sposób zwierzęta korzystały z wodopoju w ciągu ostatnich trzech pór roku: które zwierzęta piły najwięcej? Ile zwierząt przybyło w sumie? I wreszcie, które gatunki z nich wszystkich pojawiały się najczęściej?